Świadomość roli oczyszczania powietrza wzrosła szczególnie w okresie pandemii, wywołanej przez koronawirusa SARS-CoV-2. W ten trend wpisuje się przedsięwzięcie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „Wentylacja dla szkół i domów”, inspirowane strategią Europejskiego Zielonego Ładu.

Źródła zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniach można podzielić na zewnętrzne (np. smog) i wewnętrzne (bakterie, wirusy, grzyby), których obecność w powietrzu jest wynikiem obecności użytkowników. Odpowiedni dobór stopnia filtracji powietrza uzależniony jest przede wszystkim od rodzaju zanieczyszczeń występujących w pomieszczeniu, prewencji na wypadek wystąpienia innych zanieczyszczeń oraz zakładanej skuteczności ich eliminacji. Ze strony inwestora istotną kwestią są koszty eksploatacyjne związane ze zużyciem energii elektrycznej ze względu na pracę urządzeń oczyszczających (m.in. wentylatorów w rekuperatorach), jak również kwestie związane z kosztami eksploatacji (np. częstotliwość wymiany filtrów powietrza).

Dlaczego oczyszczacze to za mało?

W pomieszczeniach wyposażonych w systemy wentylacji grawitacyjnej lub hybrydowej dostarczanie powietrza zewnętrznego odbywa się zazwyczaj poprzez nawiewniki higrosterowalne, montowane w ramie okiennej lub bezpośrednio w przegrodzie zewnętrznej. W wybranych nawiewnikach istnieje możliwość zamontowania specjalnej tkaniny filtracyjnej, ale w okresie zimy i w okresach przejściowych zmusza to użytkowników pomieszczeń do cotygodniowych jej wymian, przez co takie rozwiązanie staje się po prostu nieopłacalne i nieefektywne.

W przypadku wprowadzenia nieprzefiltrowanego, zanieczyszczonego powietrza do pomieszczenia konieczne jest stosowanie lokalnych oczyszczaczy powietrza, które posiadają własne czujniki umożliwiające załączenie urządzenia i wygenerowanie odpowiedniego strumienia powietrza. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że oczyszczacze powietrza nigdy nie zastąpią nam wentylacji mechanicznej, której nadrzędną funkcją jest zorganizowana wymiana powietrza, stabilizująca m.in. poziom stężenia dwutlenku węgla w pomieszczeniu.

Oczyszczacze powietrza mogą jednak współpracować z już istniejącą w budynku wentylacją mechaniczną. Kiedy jest to opłacalne bądź zalecane? Przede wszystkim w przypadku, gdy centrala wentylacyjna nie posiada możliwości rozbudowy sekcji filtracji powietrza, a zastosowane wentylatory nie posiadają odpowiedniego sprężu.

Wentylacja jako wyzwania badawcze

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) zrealizowało przedsięwzięcie „Wentylacja dla szkół i domów”, finansowane ze środków Funduszy Europejskich w ramach Programu Inteligentny Rozwój. W trakcie jego realizacji Wykonawcy opracowali systemy wentylacji przeznaczone do sal lekcyjnych oraz mieszkań. Jednym z głównych problemów, które należało rozwiązać, było opracowanie takiego systemu wentylacji, który z jednej strony nie dopuści do podniesienia koncentracji cząstek PM2.5 i PM10 w pomieszczeniu, pomimo ich wysokiego stężenia w środowisku zewnętrznym, z drugiej zaś obniży liczbę zanieczyszczeń mikrobiologicznych, minimalizując tym samym ryzyko zachorowań.