Kontakt
dystrybutorzy
biblioteka BIM
strefa projektanta

Czerpnie i wyrzutnie – kilka najważniejszych faktów, których możesz nie znać

czerpnie-i-wyrzutnie

Czerpnie i wyrzutnie to zakończenia instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych – uzbrojone wloty lub wyloty powietrza stosowane w systemach wentylacji grawitacyjnej, mechanicznej oraz przeciwpożarowej. Elementy te montuje się na zakończeniach poziomych kanałów wentylacyjnych lub bezpośrednio po zewnętrznej stronie otworów ściennych, a także na podstawach dachowych, które służą do przeprowadzenia instalacji wentylacyjnej przez płaszczyznę dachu.

Czerpnie i wyrzutnie – rola w systemach wentylacji

Rolą czerpni w systemach wentylacji i klimatyzacji jest dostarczenie powietrza do wnętrza budynku przy jednoczesnej jego ochronie przed zanieczyszczeniami i ptakami, wiatrem oraz infiltracją wody do wnętrza budynku. Jednak zabezpieczenie przed opadami atmosferycznymi nigdy nie jest stuprocentowe. Efektywność zatrzymywania wody przez czerpnie żaluzjowe można określić według normy PN-EN 13030:2002. Dla czerpni i wyrzutni określa się klasy zatrzymywania wody w warunkach symulowanego deszczu. Występują cztery klasy – od A (klasy najwyższej) do D (klasy najniższej). Klasa A oznacza, że czerpnia podczas badań zatrzymała od 99% do 100% wody oddziałującej na czerpnię, czyli w zasadzie cały opad deszczu. Warto podkreślić, że czerpnia może zostać przyporządkowana do różnych klas efektywności zatrzymywania wody, zależnie od prędkości przepływającego powietrza. W ofercie firmy SMAY czerpnia CWP-NR ma najlepsze parametry, jeśli chodzi o klasę zatrzymywania wody. Warto więc zwrócić uwagę na ten produkt, jeżeli to na tej właściwości najbardziej zależy użytkownikowi.

Innym istotnym parametrem charakteryzującym czerpnie są opory przepływu powietrza. Główny cel czerpni stanowi ochrona wnętrza instalacji przed zanieczyszczeniami, dlatego urządzenia te są wyposażone w specjalny układ lamel, siatek i żaluzji, które generują pewne opory. Opory powstające na czerpniach w trakcie przepływu powietrza należy uwzględnić przy projektowaniu systemu wentylacyjnego. Wśród produktów o najniższych oporach wyróżnia się w pełni otwarta czerpnia ścienna CWP oraz CDH-B.

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcie 1. Prostokątna czerpnia/wyrzutnia ścienna z nieruchomymi lamelami CWP-NR;

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcia 2. Czerpnia ścienna CDH-B z ruchomymi lamelami.

Czerpnie i wyrzutnie ścienne z nieruchomymi lamelami można również stosować jako maskownice. Mogą być montowane na dachach i dodatkowo stanowić barierę dla skrajnych warunków atmosferycznych, takich jak porywiste wiatry.

Rodzaje dostępnych na rynku czerpni i wyrzutni

Najczęściej spotyka się czerpnie i wyrzutnie montowane w ścianie i na dachu. Czerpnie oraz wyrzutnie ścienne zazwyczaj występują w wykonaniu prostokątnym lub (rzadziej) w wersji okrągłej. Elementy te mogą mieć różne mechanizmy zamykania lamel. Można je podzielić na urządzenia z nieruchomymi lamelami, z lamelami sterowanymi ręcznie lub siłownikiem oraz te z samoczynnie zamykanymi lamelami, co zabezpiecza przed zwrotnym wnikaniem powietrza. Czerpnie dachowe składają się z podstawy (o kształcie prostokąta lub okręgu) oraz otworu czerpalnego, który może być zabezpieczony lamelami lub samą siatką.

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcie 3. Prostokątna czerpnia/wyrzutnia ścienna ZS;

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcie 4. Czerpnia dachowa o podstawie okrągłej CPDC;

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcie 5. Wyrzutnia dachowa o podstawie prostokątnej WPDB;

Gdzie umieścić czerpnie i wyrzutnie?

Projektując system wentylacji i klimatyzacji, należy zwrócić szczególną uwagę na umieszczenie czerpni i wyrzutni powietrza. Miejsce montażu czerpni powinno umożliwiać pobieranie jak najczystszego, a w okresie letnim również najchłodniejszego powietrza.

Przepisy dają wytyczne co do lokalizacji czerpni i wyrzutni. Jeżeli chcemy zamontować czerpnie w ścianie na dwóch najniższych kondygnacjach nadziemnych budynku, urządzenia te powinny się znajdować w odległości co najmniej 2 m od poziomu terenu, licząc do dolnej krawędzi otworu wlotowego czerpni. Przy takiej lokalizacji ważne jest też, aby urządzenia były oddalone o co najmniej 8 m od ulic, parkingów oraz miejsc gromadzenia odpadów czy też innych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Dolna krawędź otworu wlotowego czerpni dachowych powinna się znajdować na wysokości co najmniej 0,4 m i – co także istotne – w odległości co najmniej 6 m od wywiewek kanalizacyjnych. Przy rozmieszczaniu czerpni należy zwrócić uwagę również na ich lokalizację względem wyrzutni. Czerpnia powietrza zamontowana na tej samej ścianie co wyrzutnia może się znajdować poniżej wyrzutni. Można także zamontować oba urządzenia na tym samym poziomie, ale w minimalnej odległości 1,5 m.

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcie 6.  Lokalizacja czerpni względem innych elementów;

Wyrzutnie mogą usuwać z budynku zanieczyszczenia, w tym gazy o uciążliwym zapachu. Ważne jest zatem, aby wyrzutnie nie oddziaływały na czerpnie, co może zapewnić odpowiednia lokalizacja obu urządzeń. Przy montażu wyrzutni powietrza w ścianie budynku istotna jest jej odległość od okien oraz budynku. Odległość od okien na tej samej ścianie powinna wynosić w poziomie co najmniej 3 m, a poniżej lub powyżej – co najmniej 2 m. Dodatkowo wyrzutnia może być zamontowana na ścianie, jeśli odległość ścian przeciwległego budynku wynosi co najmniej 8 metrów.

Jednak jeśli na ścianie przeciwległego budynku są okna, minimalna odległość wydłuża się o dodatkowe 2 m. W przypadku umieszczenia wyrzutni na dachu dolna krawędź otworu wyrzutni z poziomym wylotem powietrza powinna się znajdować co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której jest zamontowana. Należy także pamiętać o tym, że dolna krawędź wylotu powinna być minimalnie 0,4 m powyżej linii łączącej najwyższe punkty w odległości do 10 m od wyrzutni (mierząc w rzucie poziomym).

Jeżeli chodzi o odległość wyrzutni dachowych od krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna, oraz od najbliższej krawędzi okna w połaci dachu i od najbliższej krawędzi okna w ścianie ponad dachem, to nie powinny one być mniejsze niż 3 m (mierząc w rzucie poziomym). Warto podkreślić, że jeśli wyrzutnia jest oddalona do 10 m od krawędzi okna w połaci dachu oraz okna w ścianie ponad dachem, to dolna krawędź wyrzutni powinna się znajdować co najmniej 1 m ponad najwyższą krawędzią okna. Konieczność usuwania przez wyrzutnię dachową pewnych substancji może wymagać zwiększenia odległości o 100%.

czerpnie-i-wyrzutnie

Zdjęcie 7.  Lokalizacja wyrzutni względem innych elementów, a) widok 3d, b) rzut.

Czerpnie i wyrzutnie jako urządzenia specjalistyczne w systemach oddymiających

Wyróżniamy także specjalistyczne czerpnie i wyrzutnie przeznaczone do systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Produkty tej kategorii przechodzą dokładne badania funkcjonalności, niezawodności działania, trwałości oraz zdolności poprawnego działania w różnych warunkach atmosferycznych. Wyrzutnie w tej grupie produktowej mogą posłużyć do odprowadzenia dymu i ciepła przy oddymianiu grawitacyjnym i mechanicznym.

Szukając wyrzutni ściennej żaluzjowej, warto zwrócić uwagę na CDH‑F, która cechuje się m.in. odpornością na działanie wysokiej temperatury i jest niezawodnym urządzeniem o wysokiej odporności na obciążenie wiatrem (WL 1500). W ofercie firmy SMAY można znaleźć także chronioną wzorem użytkowym wyrzutnię CDH-F-L, która pozwala mierzyć strumień usuwanych gazów. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość automatycznej regulacji systemu oddymiania w zależności od przepływu gazów przez wyrzutnię.

Czerpnie stosowane są do napływu powietrza kompensacyjnego w systemach kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Wyróżniający się produkt w tej kategorii to czerpnia CDH-K, cechuje ją deklarowanie parametru powierzchni czynnej. Informacja o powierzchni czynnej czerpni jest niezwykle ważna przy określaniu liczby urządzeń potrzebnych do zapewnienia odpowiedniego napływu powietrza kompensacyjnego w systemach kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Bez skutecznej kompensacji nie ma wydajnego systemu oddymiania (szerzej piszemy o tym na naszym blogu eksperckim. Powierzchnię czynną czerpni CDH-K potwierdziło niezależne laboratorium. Deklarowanie tego parametru jest wyróżniającym podejściem na tle dostępnych na rynku produktów o takiej funkcji.

Autorzy

Serwis Smay - 3

Joanna Halibart

Z-ca Kierownika Działu Badań i Analiz CFD Dział Badań i Analiz CFD
Serwis Smay - 4

Andrzej Majdański

Product Manager – Konstruktor Dział Rozwoju Produktów
Chcesz kupić nasze produkty?

Przejdź na listę dystrybutorów i znajdź dostawcę w swoim województwie.

Zainteresowały
Cię nasze rozwiązania?

Porozmawiajmy
osobiście.