Oddymianie klatek schodowych i dróg ewakuacyjnych zapewnia bezpieczeństwo ludzi w budynku. Niezależnie od przepisów prawnych każdy właściciel lub zarządca budynku powinien zwrócić uwagę nie tylko na zastosowanie systemów oddymiania, ale również na edukację użytkowników budynków w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.

Oddymianie klatek schodowych – dlaczego jest ono tak ważne

Zarówno dymy, jak i gazy uniemożliwiają ewakuację ludzi z budynków z powodu zatruć wysoce toksycznymi gazami spalinowymi. Ratownicy oraz użytkownicy uciekający z budynku mogą mieć trudność z wydostaniem się na zewnątrz ze względu na szybko rozprzestrzeniający się dym. Trujące gazy odcinają ciągi ewakuacyjne i ratunkowe. To spowodowało, że oddymianie klatek schodowych stało się bardzo ważnym aspektem przepisów prawnych. Przepisy kładą nacisk na stosowanie nie tylko systemów wentylacji pożarowej, ale również odpowiednich materiałów budowlanych oraz instalacji alarmowania przed zbliżającym się ogniem. Wentylacja pożarowa (czasami pełniąca również funkcję wentylacji bytowej) reguluje przepływ powietrza i dymów w taki sposób, aby jak najszybciej wyciągnąć trujące gazy na zewnątrz. Od jej poprawnego zaprojektowania i wykonania zależy życie ludzkie i zachowanie mienia.

Oddymianie dróg ewakuacyjnych w budynkach – przepisy

Na klatkach schodowych:

2. Klatki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku wysokim (W) dla strefy pożarowej ZL II oraz w budynku wysokościowym (WW) dla stref pożarowych innych niż ZL IV, powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich zadymieniu.

3. Klatki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku wysokim (W) dla strefy pożarowej ZL I, ZL III, ZL V lub PM oraz w budynku wysokościowym (WW) dla strefy pożarowej ZL IV, powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu[2].

A także:

1. W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW), w strefach pożarowych innych niż ZL IV, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem poziomych dróg ewakuacyjnych.
2. W krytym ciągu pieszym (pasażu), do którego przylegają lokale handlowe i usługowe, oraz w przykrytym dziedzińcu wewnętrznym, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych.
3. W podziemnej kondygnacji budynku, w której znajduje się pomieszczenie przeznaczone dla ponad 100 osób, oraz budowli podziemnej z takim pomieszczeniem, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zapewniające usuwanie dymu z tego pomieszczenia i z dróg ewakuacyjnych[3].

Jak działają systemy oddymiania w budynkach

Oddymianie budynków zapewniamy dzięki zastosowaniu specjalnych instalacji oraz systemów oddymiania. To właśnie one pozwalają odprowadzać dym i produkty powstałe podczas spalania z korytarzy i klatek schodowych. Systemy oddymiające stosujemy również w halach produkcyjnych i magazynowych, które są szczególnie zagrożone pożarem i spalają się bardzo szybko (często mają na to wpływ produkty i półprodukty przechowywane w tych obiektach).

Systemy oddymiania klatek schodowych według wytycznych CNBPO-PIB W-0003 powinny spełniać podstawowe kryteria funkcjonalne: możliwość opuszczenia kondygnacji poniżej źródła pożaru, ułatwienie działania jednostek służb gaśniczo-ratunkowych oraz warunki do przetrwania na i powyżej kondygnacji objętej pożarem.

Systemy oddymiania uruchamiamy ręcznie lub automatycznie. Sposób uruchamiania zależy od zastosowanej technologii i warunków technicznych obiektu. Po uruchomieniu systemu oddymiania sygnał alarmu przekazywany jest do centrali. Zadaniem centrali jest zarządzanie klapami przeciwpożarowymi w trakcie pożaru. Oznacza to, że centrala otwiera klapy oraz uruchamia elementy napowietrzające.

Oddymianie klatek schodowych i dróg ewakuacyjnych – typy i rodzaje systemów oddymiania

Aby zabezpieczyć korytarze i klatki schodowe przed zadymieniem, możemy zastosować różnego rodzaju instalacje i systemy oddymiania. W tym kontekście wyróżniamy:

1. Wentylację oddymiającą – jej celem jest skuteczne usunięcie dymu zgromadzonego pod stropem, aby użytkownicy budynku mogli uciec z budynku, a służby ratunkowe przeprowadzić akcję ratunkową. Wentylację oddymiającą dzielimy na przewodową i grawitacyjną.

2. Systemy kontroli dymu i ciepła – ich działanie skupia się na utrzymaniu dymu w wyznaczonych obszarach. Dym utrzymywany jest pomiędzy źródłem ognia a miejscem jego usuwania. W ten sposób systemy kontroli dymu i ciepła ułatwiają służbom ratowniczym dostęp do miejsc objętych pożarem. Systemy kontroli dymu i ciepła dzielimy na wentylację strumieniową i systemy cross ventilation.

3. Oczyszczanie z dymu – system ten działa inaczej niż pozostałe. Jego celem jest usuwanie dymu oraz mieszanie go z napływającym powietrzem kompensacyjnym. Celem zabiegu jest obniżenie temperatury oraz toksyczności lotnych gazów. Oczyszczanie z dymu dzielimy na wentylację mechaniczną, strumieniową oraz systemu cross ventilation.

4. Systemy zabezpieczające drogi ewakuacji – systemy oddymiające, jak i systemy zapobiegające zadymieniu. Możemy wyróżnić grawitacyjne, mechaniczne, mieszane i nadciśnieniowe systemy zabezpieczające drogi ewakuacji.

Oddymianie budynków – przykłady systemów i sposób działania

Teraz przyjrzyjmy się przykładom systemów, które chronią drogi ewakuacyjne i klatki schodowe przed zadymieniem. Powyższe wymagania spełnia np. ZODIC. Oddymianie klatek schodowych następuje tutaj poprzez automatyczne wykrycie i sygnalizację pożaru, oddymianie klatki schodowej oraz opcjonalną wentylację bytową. System ZODIC odpowiada za przewietrzenie klatki schodowej.

System jest przeznaczony do klatek schodowych budynków niskich (N) i średniowysokich (SW), a pod pewnymi warunkami również budynków wysokich (W). Może obsługiwać także inne przestrzenie (np. szyby windowe), w których przepisy krajowe wymagają lub dopuszczają możliwość zastosowania systemów oddymiania.

Zobacz, jak działa i z jakich urządzeń składa się system ZODIC.

Przykładem systemu kontroli dymu i ciepła jest zestaw wyrobów iSWAY-FC® do różnicowania ciśnienia. Urządzenia z serii iSWAY-FC® to kompleksowe rozwiązania służące do nadciśnieniowej ochrony przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych w budynkach w przypadku pożaru. Dzięki zwartej budowie i dużej liczbie wersji można go zainstalować niemal w dowolnym miejscu w obiekcie, a zróżnicowana wydajność oferowanych wentylatorów pozwala zapewnić wymagany poziom gradacji ciśnienia oraz utrzymanie normatywnych prędkości wypływu powietrza z chronionych przestrzeni.

Oddymianie klatek schodowych dzięki iSWAY to tanie, skuteczne i oszczędne działanie. Więcej na temat wyrobów iSWAY przeczytasz TUTAJ.

Jak projektować oddymianie klatek schodowych i dróg ewakuacyjnych

Aby spełnić podstawowe wymagania prawne ochrony przeciwpożarowej, należy się kierować przede wszystkim efektywnością danego systemu. Nadrzędny cel zastosowania systemów oddymiania przeciwpożarowego stanowi zawsze ochrona życia ludzkiego. W związku z tym sprawność instalacji jest bardzo ważna. Wytyczne stawiane przez przepisy prawa budowlanego, jak również nasze własne doświadczenia pozwalają nam projektować najskuteczniejsze systemy wentylacji pożarowej. Oddymianie dróg ewakuacyjnych to konieczność, która ratuje życie ludzkie.

Do projektowania systemów oddymiania klatek schodowych można stosować:

• wytyczne CNBOP-PIB W-0003 : 2016, wydanie 2, maj 2019,
• instrukcję ITB nr 378/2002,
• symulacje CFD,
• NFPA 204,
• Norma PN-EN 12101-6,
• NFPA 92A.

Przepisy określają cel działania systemów zabezpieczenia przeciwpożarowego, standardy i wytyczne projektowe oraz sposób wykonania instalacji służący osiągnięciu tych celów. Rozwiązanie techniczne wentylacji pożarowej muszą być za każdym razem dostosowane do specyficznych uwarunkowań konkretnego obiektu.

[1] Rozporządzenie Ministra In Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690) z późn. zmianami,  w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; dział VI, „Bezpieczeństwo pożarowe”, rozdział 4, „Drogi ewakuacyjne”, § 245.

[2] Rozporządzenie Ministra In Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690) z późn. zmianami,  w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; dział VI, „Bezpieczeństwo pożarowe”, rozdział 4, „Drogi ewakuacyjne”, § 246.

[3] Rozporządzenie Ministra In Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690) z późn. zmianami,  w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; dział VI, „Bezpieczeństwo pożarowe”, rozdział 4, „Drogi ewakuacyjne”, § 247.