Jakość powietrza w pomieszczeniach zamkniętych wpływa na samopoczucie i komfort użytkowników tych obiektów. Wilgotność, stężenie CO₂ czy obecność zanieczyszczeń to kluczowe parametry, które decydują o komforcie oddechowym. Czy samo wietrzenie wystarczy? Warto poznać skuteczne metody poprawy powietrza, szczególnie w miejscach, gdzie spędzamy znaczną ilość naszego czasu. 

Jakie związki chemiczne znajdują się w powietrzu?

Do pomiarów jakości powietrza służą specjalistyczne urządzenia, których dostępność nie jest zbyt powszechna. W celu dokładnego określenia, jakie związki znajdują się w powietrzu, musimy posłużyć się parametrami i normami, które jednoznacznie wskażą, czy powietrze w danym pomieszczeniu jest bezpieczne i komfortowe. Jednym z kluczowych parametrów jest skład powietrza, w tym jego bardzo istotny składnik — para wodna określana jako wilgotność powietrza.

Zawartość dwutlenku węgla w powietrzu – pomiar

• jednostka: ppm
• metoda pomiaru: określenie liczby cząstek CO2 na milion cząstek roztworu powietrza
• norma: brak klarownych przepisów dotyczących powietrza wewnętrznego, dlatego przyjmuje się normę nie więcej niż 1000 ppm (czyste powietrze atmosferyczne zawiera około 350-450 ppm)

Powietrze optymalne dla człowieka

Z biegiem lat skład atmosfery ziemskiej ewoluował, a to jak dziś się prezentuje, było kształtowane przez wiele milionów lat. Obecnie atmosfera składa się w głównej mierze z azotu (około 78 proc.) oraz tlenu (około 21 proc.). Oprócz tych dwóch głównych pierwiastków w mieszaninie atmosferycznej występują również: argon, dwutlenek węgla, neon, ksenon, hel, metan, krypton, wodór oraz para wodna. O takim składzie powietrza, jaki jest w atmosferze ziemskiej, mówimy, że jest czyste. W praktyce natomiast oprócz wymienionych pierwiastków, mamy do czynienia z domieszkami pochodzenia antropogenicznego, jak np. ozon, dwutlenek siarki czy podtlenek azotu, ale również sadze, pyły, zarodki roślin czy inne drobnoustroje, które sprawiają, że powietrze, którym oddychamy, zaczyna być wątpliwej jakości i może zagrażać naszemu zdrowiu.

Dwie strony medalu

Problem słabej jakości powietrza narasta wraz z rozwojem miast, transportu, wzrostem liczby ludności czy działalnością przemysłową i rolniczą na określonych obszarach. Obszary słabiej zaludnione lub w ogóle, charakteryzują się natomiast znakomitą jakością powietrza i z reguły są to przestrzenie, gdzie chętnie wyjeżdżamy odpocząć, “odetchnąć świeżym powietrzem, czyli potocznie mówiąc “naładować baterię” oczywiście te nasze wewnętrzne.

Powietrze idealne… czyli jakie?

Wyobraźmy sobie słoneczny wiosenny dzień spędzony na zewnątrz, np. podczas górskiej wędrówki — powietrze na szczycie “smakuje inaczej” prawda? Wdech wysoko w górach jest rześki, wręcz orzeźwiający. Często mówimy również, że najlepszej jakości powietrze pojawia się po burzy. Wówczas oddycha się nam lżej, przyroda rozwija się do życia, a my czujemy się lekko i komfortowo. Wiesz dlaczego? Wszystko dzięki jonizacji ujemnej powietrza. Najlepszy bilans pod kątem nasycenia jonami dodatnimi i ujemnymi zauważa się głównie nad morzem, w obszarach leśnych lub wysoko w górach. Niestety w dzisiejszych czasach w naszym otoczeniu mamy do czynienia najczęściej z przewagą jonów dodatnich, których źródłem są urządzenia elektryczne i grzewcze, wytwarzające znaczące ilości jonów dodatnich (tzw. smog Elektroniczny). Taki stan sprzyja wielu dolegliwościom chorobowym, a zwłaszcza bólom głowy, migrenom, a także bólom stawowym.

Kluczowe czynniki komfortu oddechowego

Komfort oddechowy to odczucie subiektywne. Każdy z nas ma własne poczucie komfortu, ale z drugiej strony… kto nie chciałby poczuć rześkiego powiewu doskonałej jakości powietrza, niczym stojąc nad brzegiem morza, biorąc oddech po burzy, w środku lasu, po deszczu lub na szczycie ośnieżonej góry, gdzie nie występują zanieczyszczenia, a powietrze jest wyjątkowo krystaliczne.

Temperatura i wilgotność względna powietrza

Wpływ na taki komfort oddechowy mają dwa główne czynniki — temperatura powietrza wewnętrznego oraz wilgotność względna powietrza w pomieszczeniu. Zalecany zakres wilgotności zimą to 40-60% (przy zalecanej temperaturze 18-21 stopni). Latem zaś wilgotność powietrza w pomieszczeniu nie powinna przekraczać 70% (przy zalecanej temperaturze 20-23 stopni). A co jeżeli poziom wilgotności w pomieszczeniu zamkniętym jest za niski lub za wysoki? Powietrze o wartościach powyżej lub poniżej podanych granic staje się dla ludzi mało komfortowe do oddychania.

Człowiek 80 procent swojego życia spędza w pomieszczeniach zamkniętych

Każda dorosła osoba spędza ponad połowę swojego życia w pomieszczeniach zamkniętych. Niemowlęta, osoby starsze czy chore jeszcze więcej czasu przebywają w domach, czy szpitalach. Dzieci każdego dnia chodzą do przedszkola, szkoły, następnie uczestniczą w zajęciach na uniwersytecie. Dorośli pracują w biurach lub innych obiektach zamkniętych. Co więcej, nawet czas wolny często wolimy spędzać w galeriach handlowych, kinach, teatrach niż na zewnątrz. Współcześnie nie sposób tego uniknąć, a bieżąca sytuacja naraża każdy żywy organizm na różnego rodzaju dysfunkcje. Są to w głównej mierze choroby nazywane cywilizacyjnymi, do których należą m.in. nowotwory czy alergie.

Jak zadbać o powietrze dobrej jakości?

Jedno jest wiadome – wszędzie i zawsze oddychać musimy, bez względu na jakość powietrza, która otacza nas w danym miejscu — i tak weźmiemy wdech. Natomiast, jeżeli możemy mieć realny wpływ na jakość powietrza wewnątrz, to warto o nie zadbać. Zanieczyszczona lub wręcz skażone, zapylone i obciążone choćby alergenami słabej jakości powietrze odbije się na naszym zdrowiu prędzej czy później. To efekt rozwoju cywilizacyjnego i nie możemy tego powstrzymać ani cofnąć…Możemy natomiast dołożyć wszelkich starań, aby poprawić jakość powietrza, którym oddychamy, zwłaszcza we własnym środowisku, w którym przebywamy na co dzień: w pracy, w domu, w miejscach publicznych takich jak szpitale, szkoły, przedszkola i wiele innych miejsc, które odwiedzamy każdego dnia.

Jakość powietrza a Syndrom Chorego Budynku

W polskich warunkach budowlanych, zwłaszcza w starszych budynkach, często spotyka się zjawisko znane jako Syndrom Chorego Budynku. Słaba jakość powietrza w pomieszczeniach zamkniętych wynika często z braku skutecznej filtracji i ograniczonego dostępu do oczyszczania powietrza w trybie zamkniętym. W nowoczesnych budynkach sytuacja wygląda inaczej — systemy nawiewno-wywiewne, zasilane przez centrale dachowe, dostarczają do wnętrz świeże, przefiltrowane powietrze i usuwają zużyte.

Wietrzenie pomieszczeń to za mało

Niestety, w wielu starszych budynkach wymiana powietrza odbywa się głównie metodą grawitacyjną, która często okazuje się niewystarczająca. Skutkuje to słabą wymianą powietrza wewnętrznego, co negatywnie wpływa na jego jakość. Często mylnie zakładamy, że otwarcie okna i przewietrzenie pomieszczenia jest wystarczające, by wprowadzić czyste powietrze. To błędne założenie – szczególnie zimą, w okresie grzewczym (od końca września do końca kwietnia), gdy wpuszczamy do środka smog i zanieczyszczenia z dymu kominowego. Latem i wiosną (od maja do września) przewietrzanie wiąże się z napływem alergenów, zarodników pleśni oraz kurzu i zanieczyszczeń ulicznych unoszonych przez ruch uliczny.

Oddychanie złej jakości powietrzem od najmłodszych lat

Problem słabej jakości powietrza w pomieszczeniach zamkniętych dotyka nas już od najmłodszych lat. To niezwykle ważne, aby zadbać o bezpieczeństwo dzieci, które nie mają wpływu na to, jakim powietrzem oddychają podczas nauki czy zabawy wewnątrz obiektów. Zła jakość powietrza w pomieszczeniach takich jak sale lekcyjne w przedszkolach czy szkołach może wywołać u młodych, rozwijających się ludzi szereg niepożądanych konsekwencji zdrowotnych. To, w jakim środowisku dorastają nasze dzieci, powinno być priorytetem nie tylko dla rodziców i nauczycieli, ale również przedstawicieli władz krajowych i samorządowych.

Na szczęście w Polsce coraz więcej mówi się o tym, jak dużym zagrożeniem dla prawidłowego rozwoju dzieci może być zanieczyszczone powietrze w pomieszczeniach zamkniętych. Prowadzone badania, publikowane raporty, zwoływane debaty i konferencje w Sejmie czy Senacie dają nadzieję na poprawę bieżącej sytuacji dotyczącej jakości powietrza w obiektach zamkniętych.