Mówiono o jej aktualizacji, ale nikt jej nie widział. Wiele osób z powątpiewaniem myślało o jej pojawieniu się, a tu nagle jest! I to nie jedna, a dwie normy. Ten artykuł pokazuje istotne zmiany wprowadzone w nowych normach.

Nowa norma PN-EN 12101-6:2022 – charakterystyka

Ta norma skupia się na urządzeniach stosowanych do budowy systemów różnicowania ciśnienia. Norma określa z czego powinien się składać zestaw urządzeń, jak podzielić je na rodziny oraz jakim badaniom podlegają poszczególne zestawy. Cel tych badań to wykazanie, że zestaw urządzeń jest w stanie wytworzyć wymagany poziom nadciśnienia oraz ukierunkowany przepływ powietrza od przestrzeni chronionej nadciśnieniowo do przestrzeni przyległej. Systemy wentylacyjne, które projektuje się na podstawie normy PN-EN 12101-13, powinny się składać z urządzeń badanych i spełniających wymagania normy PN-EN 12101-6.

Badania urządzeń stosowanych do budowy systemów różnicowania ciśnienia

Wśród badań, jakie należy wykonać dla zestawu urządzeń, można wymienić:
• Test funkcjonalności – imituje on naprzemienne otwieranie i zamykanie drzwi do przestrzeni chronionej. W trakcie badań sprawdza się czas ustabilizowania ciśnienia na wymaganym poziomie po zamknięciu drzwi oraz czas osiągnięcia co najmniej 90% zakładanej wydajności po otwarciu drzwi. Test wykonuje się dla 20 cykli zamknięcia i otwarcia drzwi. Dla każdego powtórzenia czasy osiągnięcia zakładanych parametrów nie mogą przekroczyć 3 s.
• Test trwałości – w jego trakcie następuje naprzemienne otwarcie i zamknięcie drzwi do przestrzeni testowej wykonywane 10 000 razy. Test ma wykazać trwałość badanego zestawu i nie wymaga pomiaru czasu potrzebnego do osiągnięcia przez system zakładanych parametrów.
• Drugi test niezawodności – powtórzenie testu funkcjonalności po teście trwałości.;
• Test oscylacyjny – sprawdza on odporność badanego zestawu urządzeń na warunki nierównomiernego otwierania i zamykania drzwi.

Podział zestawów urządzeń według normy

Norma dzieli zestawy urządzeń na trzy podstawowe grupy, w zależności od rozwiązań zastosowanych do kontroli nadciśnienia w przestrzeni chronionej:
1. z wykorzystaniem klapy barometrycznej;
2. z wykorzystaniem klapy współpracującej z regulatorem i czujnikiem ciśnienia;
3. z wykorzystaniem czujników ciśnienia, regulatorów i przetwornic częstotliwości.

Nowa norma PN-EN 12101-13:2022 -– charakterystyka

PN-EN 12101-13:2022 zawiera wytyczne do projektowania systemów różnicowania ciśnienia. Podstawowe zasady nie uległy zmianie: nadal należy doprowadzić powietrze do przestrzeni chronionej, by wytworzyć nadciśnienie, a także zapewnić odprowadzenie powietrza z kondygnacji objętej pożarem. Co istotne – norma pozwala na projektowanie jedynie systemów nadciśnieniowych. Systemy oparte na podciśnieniu zostały usunięte.

Określenie drogi przepływu powietrza zgodnie z normą PN-EN 12101-13:2022

Nowa norma kładzie duży nacisk na określenie drogi przepływu powietrza. Należy zdefiniować miejsca pobierania powietrza z zewnątrz, jego przepływu wewnątrz budynku oraz miejsce usunięcia powietrza na zewnątrz budynku. Podobne wymagania miała „stara” wersja normy, przy czym „nowa” norma precyzyjniej opisuje tę kwestię.

Zmiana liczby klas systemów

W „starej” wersji normy znajdowało się sześć klas systemów opisanych literami od A do F. Duża liczba klas powodowała, że niejednokrotnie trudno było przyporządkować budynek do określonej klasy. W „nowej” normie znalazły się jedynie dwie klasy: system A i B.
Dla obu klas systemów zdefiniowane zostały takie parametry, jak minimalna różnica ciśnienia, siła potrzebna do otwarcia drzwi, czy prędkość przepływu powietrza w otwartych drzwiach ewakuacyjnych. Nowe wartości kryterialne przedstawiono w tabeli 1.

Wartości kryterialne wprowadzone w nowelizacji

Tabela 1. Parametry funkcjonalne systemów różnicowania ciśnienia dla klasy A i B

Jak widać w powyższej tabeli, jednym z nowych kryteriów jest czas odpowiedzi systemu różnicowania ciśnienia, który należy mierzyć w trakcie odbiorów. Z normy zostało również usunięte wymaganie utrzymywania 10 Pa wewnątrz klatki schodowej, gdy drzwi końcowe są otwarte, co znacznie zwiększało wymagane strumienie powietrza dla systemu. Warto również zauważyć, że norma wprowadza minimalny poziom nadciśnienia na poziomie 30 Pa dla wszystkich chronionych przestrzeni, czyli zarówno dla klatki schodowej, jak i przedsionków, (jeśli występują).

Określanie strumienia powietrza i powierzchni nieszczelności zgodnie z nową normą

Strumień powietrza, jaki należy dostarczyć do klatki schodowej lub szybu windowego zgodnie z nową normą, jest określany w podobny sposób, co w poprzedniej wersji normy: czyli należy określić strumień powietrza potrzebny dla kryterium ciśnienia oraz kryterium przepływu i wybrać z nich większy.
Ciekawe zmiany zostały wprowadzone do określania powierzchni nieszczelności, które są podstawą do określania strumienia powietrza potrzebnego dla kryterium ciśnienia. Norma wprowadza dodatkowe powierzchnie nieszczelności szybów windowych, co pozwala zredukować powierzchnie nieszczelności dla drzwi nowych szybów windowych, a tym samym zmniejszyć wymagane strumienie powietrza.

Projektowanie systemów różnicowania ciśnienia w budynkach wysokich

W nowej normie istotną kwestią jest podejście do projektowania systemów różnicowania ciśnienia w budynkach o wysokości co najmniej 60 m. W budynkach o tej wysokości na parametry osiągane przez system różnicowania ciśnienia mogą wpływać dodatkowe czynniki, takie jak wiatr czy efekt kominowy. Instalacje obsługujące wysokie przestrzenie wymagają więc dodatkowej uwagi, dlatego norma wymaga, aby wykonać dla nich dodatkową analizę rozkładu ciśnienia jeszcze na etapie projektowym.

Analizy numeryczne (CFD) w projektowaniu systemów różnicowania ciśnienia

Jednym z narzędzi, jakie można wykorzystać przy projektowaniu systemów różnicowania ciśnienia są analizy numeryczne (CFD). Jest to niewątpliwie dobry zapis, ponieważ sprzyja bardziej świadomemu projektowaniu oraz wychwyceniu ewentualnych problemów jeszcze na etapie projektu, gdy łatwo można wprowadzić potrzebne zmiany.

Norma wprowadza również zalecenie, aby przy wejściu do klatki schodowej na poziomie dostępu straży pożarnej znajdowało się oznaczenie informujące o zabezpieczeniu klatki przez system różnicowania ciśnienia. Oznaczenie powinno mieć formę graficzną przedstawioną w normie.

Podsumowanie:

Powyżej opisujemy najważniejsze zmiany wprowadzone w nowych normach, jednak zmian jest znacznie więcej. Nie da się jednak o wszystkim napisać w jednym artykule, dlatego w przyszłości z pewnością będziemy publikować więcej materiałów na ten temat.